کد مطلب:211147 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:112
مدرسه جعفری و علوم کیمیا
علوم طبیعی برحسب تقسیم شیخ الرئیس در كتاب شفاء هشت فن بوده كه یك فن آن درباره اجسامی است كه در آن فعل و انفعال صورت می گیرد و در آن عصر می گفتند كیمیا امروز علم كیمیا سه قسمت شده - فیزیك - شیمی- مكانیك.
فیزیك: فیزیك علم به خواص فلزات است كه در تجزیه و تركیب و تحلیل كدامیك با هم نزدیكتر و قابل بقاء و دوام و استفاده می باشد.
شیمی: شیمی علم تجزیه و تركیب داروها می باشد كه از جهت خواص و رنگ و اثر چگونه نتیجه می دهد و برای علاج دردها چه اثری می گذارد.
مكانیك: مكانیك علم به خواص فلزات است برای تركیب كارخانجات و اتومبیل سازی و جراثقیل و كلیه فنونی كه از آهن و انواع فلزات تركیب می یابد و این لغت از منجنیق عربی گرفته شده است و در لغت منجنیق آلتی بوده كه جنگی و سلاحی بوده كه بدان وسیله سنگ و گلوله های نفتی را به طرف دشمن پرتاب می كردند و با آن اسباب جرثقیل می ساختند.
كیمیا مجموعه علوم فنی بوده كه با فعل و انفعال فلزی را تبدیل به فلز دیگر می كردند.
[ صفحه 330]
و گروهی كه طلا در نظر آنها اهمیت داشت می كوشیدند فلزات را به طلا مبدل سازند كه سرمایه كار و كسب آنها باشد و گویند در زمان حضرت موسی كلیم الله علیه السلام قارون به وسیله یكی از همین كیمیا دانها به آن ثروت رسیده است.
از علومی كه امام جعفرصادق علیه السلام به جابر بن حیان تعلیم فرموده علم كیمیا است كه عبارت از فیزیك و شیمی و مكانیك باشد و جابر روی آن درس به انواع فلزات و تركیب آن و الوان و رنگها و خواص آن و تركیب داروها و تجزیه و تحلیل و خواص آن دست یافت كه با كمال تأسف از كتب جابر چیزی در دست ما نیست و اگر هم باشد چیزی مفهوم نمی گردد زیرا استادی كه به آن اصطلاحات و رموز و اسرار علوم آشنا باشد و یا بتواند تطبیق با روش امروزی نماید نیست مثلا كتابی در مكتبه نویسنده است از جابر بن حیان به نام نهایت الطب كه هفتاد سال قبل در بمبئی چاپ شده است این كتاب در علم كیمیا می باشد كه ترجمه شده و یك مقدمه مفصلی در علم كیمیا و امكان انقلاب فلز به فلز دیگر نوشته است و پس از آن وارد بحث تهیه طلای كامل شده و شرح عمل را داده و توفیق بر این كار را بر تقوی دانسته است و شرایط آن را در زمان و مكان و نسبت آب و هوا و میزان رطوبت و حرارت معین كرده است و از بیاناتی كه دارد چنین می نماید كه با دستور او می توان سنگ را آب كرد و منفجر نمود و این اتم شناسی و اتم شكنی است كه امروز موفق شده اند.
روایات دیگری این درس را تأیید می كند كه چون ما از روش تدریجی این علوم از اسلام دور افتاده ایم نمی توانیم به هم مربوط سازیم ولی اخبار و احادیثی داریم كه همه مؤید است مثلا در روایتی می فرماید كه خداوند هفتاد هزار فرشته را موكل نموده كه آب به چشمه خورشید بپاشند تا از حرارت آن موجودات نسوزند امروز علم ثابت كرده كه باران همانطور كه بر روی زمین فرو می ریزد مرتب بر چشمه خورشید هم باران می ریزید و از حرارت آن می كاهد.
این همان فرشته گان و مأمورین پاشیدن آب می باشند كه برای قبول عقول مردم آن روز چنان بیان فرموده.
یا در خبر دیگر كه در جلد اول همین كتاب نوشتیم وقتی مردی یونانی از آن حضرت می پرسد اصل اشیاء چیست؟ حضرت می فرماید اصل همه اشیاء را یك ماده تشكیل می دهد كه از آب است و بعد به سبب تركیب اجزاء آن با در نظر گرفتن كیفیت و كمیت اوزان
[ صفحه 331]
مخصوص و آثار و صور آن مختلف می گردند و باز به زبان فلسفی فرموده حقیقت اشیاء به صورت آن است نه به ماده امروز پس از یك هزار و دویست سال ثابت شده كه تمام عنصرها به یك عنصر بازگشت می كنند زیرا فورمول اوزان آنها به هم شبیه است معلوم می شود همه از یك عنصر ساخته شده كه در تركیب به اقتضاء زمان و مكان و شرایط تغییر وزن و صورت داده است و همچنین فرمودند در همه چیز حرارتی هست كه موجب حركت است و امروز این حقیقت درباره افلاك و ستارگان به ثبوت رسیده كه حركت آنها در اثر حرارت مواد تركیبی آنها است و كتاب 14 بحار از این اخبار زیاد دارد كه باید یك عالم دانشمند به روش و اصطلاح قدیم و جدید آنها را تطبیق نماید تا به مقام علمی امام علیه السلام برسد.
فیزیك: فیزیك علم به خواص فلزات است كه در تجزیه و تركیب و تحلیل كدامیك با هم نزدیكتر و قابل بقاء و دوام و استفاده می باشد.
شیمی: شیمی علم تجزیه و تركیب داروها می باشد كه از جهت خواص و رنگ و اثر چگونه نتیجه می دهد و برای علاج دردها چه اثری می گذارد.
مكانیك: مكانیك علم به خواص فلزات است برای تركیب كارخانجات و اتومبیل سازی و جراثقیل و كلیه فنونی كه از آهن و انواع فلزات تركیب می یابد و این لغت از منجنیق عربی گرفته شده است و در لغت منجنیق آلتی بوده كه جنگی و سلاحی بوده كه بدان وسیله سنگ و گلوله های نفتی را به طرف دشمن پرتاب می كردند و با آن اسباب جرثقیل می ساختند.
كیمیا مجموعه علوم فنی بوده كه با فعل و انفعال فلزی را تبدیل به فلز دیگر می كردند.
[ صفحه 330]
و گروهی كه طلا در نظر آنها اهمیت داشت می كوشیدند فلزات را به طلا مبدل سازند كه سرمایه كار و كسب آنها باشد و گویند در زمان حضرت موسی كلیم الله علیه السلام قارون به وسیله یكی از همین كیمیا دانها به آن ثروت رسیده است.
از علومی كه امام جعفرصادق علیه السلام به جابر بن حیان تعلیم فرموده علم كیمیا است كه عبارت از فیزیك و شیمی و مكانیك باشد و جابر روی آن درس به انواع فلزات و تركیب آن و الوان و رنگها و خواص آن و تركیب داروها و تجزیه و تحلیل و خواص آن دست یافت كه با كمال تأسف از كتب جابر چیزی در دست ما نیست و اگر هم باشد چیزی مفهوم نمی گردد زیرا استادی كه به آن اصطلاحات و رموز و اسرار علوم آشنا باشد و یا بتواند تطبیق با روش امروزی نماید نیست مثلا كتابی در مكتبه نویسنده است از جابر بن حیان به نام نهایت الطب كه هفتاد سال قبل در بمبئی چاپ شده است این كتاب در علم كیمیا می باشد كه ترجمه شده و یك مقدمه مفصلی در علم كیمیا و امكان انقلاب فلز به فلز دیگر نوشته است و پس از آن وارد بحث تهیه طلای كامل شده و شرح عمل را داده و توفیق بر این كار را بر تقوی دانسته است و شرایط آن را در زمان و مكان و نسبت آب و هوا و میزان رطوبت و حرارت معین كرده است و از بیاناتی كه دارد چنین می نماید كه با دستور او می توان سنگ را آب كرد و منفجر نمود و این اتم شناسی و اتم شكنی است كه امروز موفق شده اند.
روایات دیگری این درس را تأیید می كند كه چون ما از روش تدریجی این علوم از اسلام دور افتاده ایم نمی توانیم به هم مربوط سازیم ولی اخبار و احادیثی داریم كه همه مؤید است مثلا در روایتی می فرماید كه خداوند هفتاد هزار فرشته را موكل نموده كه آب به چشمه خورشید بپاشند تا از حرارت آن موجودات نسوزند امروز علم ثابت كرده كه باران همانطور كه بر روی زمین فرو می ریزد مرتب بر چشمه خورشید هم باران می ریزید و از حرارت آن می كاهد.
این همان فرشته گان و مأمورین پاشیدن آب می باشند كه برای قبول عقول مردم آن روز چنان بیان فرموده.
یا در خبر دیگر كه در جلد اول همین كتاب نوشتیم وقتی مردی یونانی از آن حضرت می پرسد اصل اشیاء چیست؟ حضرت می فرماید اصل همه اشیاء را یك ماده تشكیل می دهد كه از آب است و بعد به سبب تركیب اجزاء آن با در نظر گرفتن كیفیت و كمیت اوزان
[ صفحه 331]
مخصوص و آثار و صور آن مختلف می گردند و باز به زبان فلسفی فرموده حقیقت اشیاء به صورت آن است نه به ماده امروز پس از یك هزار و دویست سال ثابت شده كه تمام عنصرها به یك عنصر بازگشت می كنند زیرا فورمول اوزان آنها به هم شبیه است معلوم می شود همه از یك عنصر ساخته شده كه در تركیب به اقتضاء زمان و مكان و شرایط تغییر وزن و صورت داده است و همچنین فرمودند در همه چیز حرارتی هست كه موجب حركت است و امروز این حقیقت درباره افلاك و ستارگان به ثبوت رسیده كه حركت آنها در اثر حرارت مواد تركیبی آنها است و كتاب 14 بحار از این اخبار زیاد دارد كه باید یك عالم دانشمند به روش و اصطلاح قدیم و جدید آنها را تطبیق نماید تا به مقام علمی امام علیه السلام برسد.